OVERWEGING ZONDAG 20 DECEMBER 2020 – DE 4E ZONDAG VAN DE ADVENT – DOOR PASTOR ADOLFS
Vooraf: Sinterklaas is overleden. Wij kenden hem onder zijn Hollandse naam: Bram van der Vlugt.Vertel het a.u.b. niet aan kinderen, klein- en achterkleinkinderen. Maar wij blijven natuurlijk spelen voor en als Sinterklaas omdat wij geloven in de goedheid, die zit in elke mensenkind, groot en klein, oud en jong. Dit is toch ook de boodschap van Kerstmis!
Het is een wonderlijk evangelie op deze zondag: het zal zeker veel vragen kunnen oproepen. Mag ik u meenemen in mijn overweging bij wat wij zojuist hebben gehoord? Ik ben altijd gevoelig voor herinneringen en zeker als het bepaalde data betreft. Mijn herinnering gaat dan terug naar 23 februari 1956: ik was toen ruim 16 1/2 jaar oud en woonde natuurlijk nog thuis bij mijn ouders, broers en zussen. Op bovengenoemde datum bestond ons gezin, naast vader en moeder, uit vier jongens en drie meisjes. Van dit aantal was ik de tweede, want boven mij was nog een zus. Met deze zus was ik een kind uit het eerste huwelijk van mijn vader, want mijn moeder was met een jongetje gestorven in wat het kraambed werd genoemd.
Gelukkig hertrouwde mijn vader en kregen mijn zus en ik een nieuwe moeder, die voor ons altijd als een moeder is geweest, en kregen wij nog twee zusjes en drie broers: allemaal van dezelfde vader. Misschien een wat lange inleiding – en u misschien niet helemaal onbekend- maar dit leek mij nog even nuttig in verband met het volgende.
Mijn moeder was op 23 februari 1956 precies negen maanden in verwachting van wat een nakomertje zou zijn en de bevalling leek er aan te komen. Al is het bijna vijfenzestig jaar geleden, maar ik hoor mijn vader nog aan mij vragen om te gaan kijken in de garage of onze auto wel vrij stond en ieder geval, als het die komende nacht nodig was, hij geen obstakels zou tegenkomen, die een snelle rit naar het ziekenhuis konden belemmeren. Het was trouwens een strenge winter, met sneeuw en vorst. Die nacht is de baby ook inderdaad geboren: een meisje en zo werd de stand vier-vier en is ook zo gebleven. Tussen haakjes: het was ook nog op de vierenveertigste verjaardag van mijn moeder: hoe kun je het verzinnen!
Mijn vader had een slagerij, waar wij boven woonden, en hij was eigenlijk altijd aan het werk. Dit gold ook voor mijn oudere zus die ook in deze slagerij werkte. Met de eerstvolgende na mij (een zus) scheelde ik zeven jaar. Dit alles had tot gevolg, dat ik veel met mijn moeder heb gesproken over de te verwachten baby: haar gedachten, haar gevoelens, noem maar op. Ik denk dat ik in die situatie een beetje de vervanger ben geweest van mijn vader. Daar heb ik nog dierbare herinneringen aan: het was heel bijzonder. Kunt u zich dit voorstellen? Zo heb ik nog steeds vooral emotionele gevoelens, als iemand mij vertelt dat zij in verwachting is.
En nu wil ik naar het evangelie van vandaag. Wij kennen dit verhaal onder de titel: de engel Gabriël brengt de blijde boodschap aan Maria. In mijn beleving zou ik nu zeggen: de roeping van Maria. Natuurlijk is dit verhaal geen verslag van iemand die er persoonlijk bij aanwezig is geweest. De evangelist Lucas heeft dit jaren later vanuit zijn gelovige bedoeling en op zijn manier doorgegeven. Voor ons komen er bijna onwaarschijnlijke gebeurtenissen en bewoordingen in naar voren. Hoort u het nog: een engel met de boodschap dat Maria zwanger zou worden; ze was verloofd met Jozef, was nog maagd en bekende geen man. Met andere woorden: zij had geen gemeenschap gehad met Jozef. Bovendien zou dit kind ook nog de Zoon van God worden genoemd. Kunt u het zich ‘dwazer’ voorstellen? Zou Maria hier iets van verstaan of, beter gezegd, begrepen hebben? Volgens onze begrippen moet zij zich minstens een hoedje zijn geschrokken! Haar reactie, na een eerste schrik, is bijna niet voor waar aan te nemen. Het verhaal geeft hier ook geen antwoord op en beschrijft haar gedachten en gevoelens verder niet. Alleen haar bevestiging wordt weergegeven in de woorden: ‘Zie de dienstmaagd des Heren; mij geschiede naar uw woord.’ Weest u eens eerlijk: kan het ‘braver’ en vanuit een lang gehandhaafd standpunt met betrekking tot de vrouw ‘rolbevestigender’? En dit ook nog bepaald en gewenst vanuit God.
Mijn eerste college in mijn theologieopleiding was in het vak exegese (over de Bijbel) en ging juist over dit verhaal: ik zal het nooit vergeten. Ik geloofde toen nog in het letterlijk verstaan van de tekst, stelde er geen vragen bij en viel bijna van mijn geloof bij de uitleg hiervan door de docent. Allereerst moest ik ontdekken dat ik altijd bezig was geweest met allerlei zaken letterlijk te nemen. Zo kwamen maagdelijke geboorten al veelvuldig voor in talloze mythen en legendes, zoals b.v. in Egypte, Perzië, Babylon en Griekenland. Ook bij Romeinse keizers en bepaalde indianenstammen kwam dit voor. Altijd om aan te geven dat een heel bijzonder mens, een held, koning of profeet, het leven werd geschonken. Wat dacht u trouwens van de wonderbaarlijke geboorteverhalen in de Bijbel: van Isäak en Jakob, Simson en Samuël, en laten wij Johannes de Doper niet vergeten. De conceptie, de ontvangenis, houdt het wonder en het teken in, over het medische en biologische aspect lezen wij niets.
De geboorteverhalen zeggen vooral iets over degene die geboren wordt en in onze situatie vandaag: het gaat meer over Jezus, de komende, dan over Maria. De rol van Maria was dat zij er voor openstond, dat Jezus geboren kon worden, want dat was haar maagdelijkheid. Dat haar ‘geschiede naar uw woord’ voor haar geen rozengeur en maneschijn is geweest, dat weten wij uit het verhaal van het leven van Jezus, vanaf zijn geboorte tot aan zijn dood aan het kruis: het zal je kind maar wezen!
Het geboorteverhaal van Jezus vertelt ons van de liefdesband tussen God en de mens. Het ‘hoe’ is niet belangrijk, het ‘waarom’ wel! Ik geloof dat de symboliek, uitgedrukt in het verhaal van de aankondiging van vandaag en van de geboorte met Kerstmis, ons vertelt over onze God en Zijn relatie met ons, mensen. Daarom wil ik uit de grond van mijn hart hier zeggen: laat maar komen, het feest van Kerstmis. In die zin wens ik u en de uwen: Zalig Kerstmis!
Amen.