Overweging zondag 3 januari 2021 – door deken-pastoor Eugène Jongerden
Als alles donker is, zie je weinig tot niets. Geen perspectief, geen oriëntatie. Zeker geen wegen die ergens toe leiden. Een klein licht kan hulp brengen. Licht trekt aan. De schipper op zee ziet al van ver de vuurtoren die hem de haven wijst. Profetische teksten uit het Oude Testament spreken van ‘één volk in het duister, dat een licht zal zien.’ Nu lezen we bij Jesaja, de eerste lezing, ‘Volkeren komen af op uw licht, koningen op de luister van uw dageraad.’ Met Kerstmis is er het nieuwe licht. Grote figuren uit het Oosten, wijzen, we noemen ze in het volksgeloof, ’koningen’, zien het licht en volgen de ster. Waarom doen ze dat? Was dit niet een beetje naïef? Ze twijfelen in ieder geval niet. Vanwaar die drang? Vanwaar die aantrekkingskracht van dat grote licht? De wijzen, het was hen blijkbaar ingegeven: ze moesten op weg! Het was hun opdracht. Geen twijfel mogelijk. Deze opdracht is betrouwbaar.
Al vlug worden de wijzen geconfronteerd met het feit dat niet iedereen, zoals zij, gedreven is door goede bedoelingen. De ster die zij volgen, fascineert ook anderen. De ambitie van mensen, gestoeld op wereldlijk gezag, kan ver gaan. Ze ervaren het in de persoon van Koning Herodes. Ook hij is wel wijs. Hij is zeker goed op de hoogte. Hij raadpleegt specialisten, Schriftgeleerden en hogepriesters, die hem terecht en correct meedelen dat de nieuwe koning geboren is in Bethlehem. Dat is de place to be…
De wijzen uit het Oosten ervaren een tegenstelling tussen hun Goddelijke ingeving en het gezag van een aardse vorst. Beiden staan boven hen. De wijzen worden voor een dilemma geplaatst. Wie zullen ze nu volgen en gehoorzamen? Beiden tegelijk kan niet.
Wij ervaren dat ook wel eens in ons leven. We staan voor een dilemma, een verscheurende keuze. Soms zegt het hart het anders dan het verstand. Je kunt geen twee heren dienen, zegt men. Wij hebben het soms moeilijk om de juiste keuze te maken. Voor de wijzen uit het evangelie blijkt dit geen verscheurende keuze te zijn. Ze blijven vastberaden. De valsheid en onbetrouwbaarheid van Herodes hebben ze door. En nog voor ze terugkeren is er weer een Goddelijke ingeving, deze keer in een droom om niet naar Herodes terug te gaan. God leidt de wijzen de weg, zowel op de heenreis als op de terugreis, van begin tot einde.
Het mysterievolle moment is natuurlijk wanneer de wijzen in Bethlehem aankomen en zij er echt het geboren Kind vinden. Het vervult hen met grote vreugde.
Ze zullen zich bevestigd gevoeld hebben. De ingeving en de gevolgde ster hebben hen niet teleurgesteld. Het was geen illusie. Het was echt en authentiek. Niet te geloven! Wat zouden ze gedacht hebben als dit geboortehuis niet bestond? Valsheid en schijn zijn er in deze wereld, toen en nu.
Je hebt misschien ook wel gehoord van internetfraude, met een op een website fraai ogend vakantiehuis, geboekt en betaald… een huis dat bij aankomst niet blijkt te bestaan. Zo worden mensen bedrogen. Het bedrog loert om de wijzen heen, in de figuur van Herodes. Wanneer ze bij Jezus aankomen valt alle schijn en verdenking van hen af en ze komen bij het wonder van God die mens werd. Zij zijn getuigen en mogen het heil aanschouwen. Een en al goedheid en liefde. Daarbij valt alle valsheid en het bedrog in het niets.
Enige vorm van wraak tegen Herodes, daar denken zij niet aan. Daar nog energie in steken heeft geen zin. Ze vonden een nieuwe bron van vreugde en geluk. Goedheid gaat boven alles. Bij hen geen kwade gedachten of gevoelens meer. We kunnen er iets van leren.
De wijzen bieden het kind Jezus geschenken aan. Het goud, wierook en mirre dat de wijzen aanbieden is niet zomaar een geschenkje. Het zijn kostbare schatten. Het is hun huldeblijk en eerbetoon. Het toont de kostbaarheid van het gebeuren. Tegenover wat God hen te bieden heeft, willen ze toch een belangrijke bijdrage leveren, en geven geschenken.
Toch vallen die kostbaarheden in het niet tegenover het grote geschenk van God. Zijn geschenk is van een andere orde.
Met de wijzen mogen ook wij beseffen wat een groots geschenk God aan onze wereld geeft. Met Gods zoon op aarde is de hele wereld veranderd. God heeft aan ons zichzelf gegeven. Hij is ons aardse leven komen delen. God munt uit van mensenliefde. Hij wil dicht bij en onder ons zijn.
Amen